రాజ్యాంగాన్ని సవరించే పార్లమెంటు అధికార పరిమితులపై సుప్రీంకోర్టు ప్రాథమిక నిర్మాణం సిద్ధాంతాన్ని నిర్దేశించిన కేశవానంద భారతిలోని సెమినల్ తీర్పు సోమవారంతో 50 సంవత్సరాలు పూర్తి చేసుకుంది. దశాబ్దాలుగా ప్రాథమిక నిర్మాణ సిద్ధాంతం పదేపదే విమర్శించబడింది. భూపరిమితిని విధిస్తూ కేరళ ప్రభుత్వం చేసిన భూసంస్కరణల చట్టాన్ని ఆధ్యాత్మికవేత్త కేశవానంద భారతి సుప్రీంకోర్టులో సవాల్‌ చేశారు. ఈ పిటిషన్‌పై సుప్రీంకోర్టు అప్పటి ప్రధాన న్యాయమూర్తి ఎస్‌ఎం సిక్రీ నేతృత్వంలో 13 మంది న్యాయమూర్తులతో ప్రత్యేక ధర్మాసనాన్ని ఏర్పాటు చేసి విచారించింది. 1972 అక్టోబర్‌ 31న విచారణ ప్రారంభం కాగా 1973 ఏప్రిల్‌ 24న 7:6 మెజారిటీతో ధర్మాసనం తీర్పు వెలువరించింది. ప్రజాస్వామ్యం, లౌకికవాదం, సమాఖ్య వ్యవస్థ వంటి రాజ్యాంగంలోని ప్రాథమిక అంశాలను, రాజ్యాంగ మౌళిక స్వరూపాన్ని పార్లమెంటు సవరించలేదని కోర్టు సంచలన తీర్పునిచ్చింది. రాజ్యాంగ మౌళిక స్వరూపానికి సుప్రీంకోర్టు సంరక్షణదారుగా ఉంటుందని పేర్కొంది.
Also Read:BRS Party: నేడు రాష్ట్రవ్యాప్తంగా అన్ని నియోజకవర్గాల్లో బీఆర్‌ఎస్ ప్రతినిధుల సభలు
సుప్రీం కోర్టు చరిత్రలోనే మొదటిసారిగా ఈ కేసు విచారణ కోసం 13మంది న్యాయమూర్తులతో విస్తృత ధర్మాసనాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. 1973 నాటి ఈ కేసులో తీర్పు కూడా చాలా స్వల్ప మెజారిటీ 7:6తో వెలువడింది. రాజ్యాంగంలోని కీలకమైన అంశాలు వేటినైనా మార్చేందుకు పార్లమెంట్‌ తన విశేషాధికారాన్ని ఉపయోగించలేదని కేశవానంద భారతి కేసులో తీర్పు స్పష్టం చేసింది. ప్రత్యేకంగా ఏర్పాటు చేసినట్లు ప్రకటించిన వెబ్‌పేజ్‌లో ఈ కేసుకు సంబంధించిన పూర్తి వాదోపవాదాలు, పిటిషన్లు, తీర్పులు అన్నీ వుంటాయని భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి చంద్రచూడ్‌ ప్రకటించారు. ఆ తీర్పునకు సంబంధించిన రాతప్రతులు, ఇతర సమాచారంతో ప్రత్యేక వెబ్‌పేజ్‌ను సుప్రీం కోర్టు ఏర్పాటు చేసింది.
అత్యున్నత న్యాయస్థానం “ప్రాథమిక నిర్మాణాన్ని” చాలా తక్కువగా సూచించినప్పటికీ, న్యాయపరమైన అధికారాలు తగ్గించబడిన సవరణలను ఇది ఎక్కువగా కొట్టివేసింది. కేశవానంద భారతి తీర్పు వచ్చిన 1973 నుంచి ఇప్పటి వరకు 60 సార్లు రాజ్యాంగాన్ని సవరించారు. ఈ ఐదు దశాబ్దాలలో, సుప్రీంకోర్టు కనీసం 16 కేసులలో ప్రాథమిక నిర్మాణ సిద్ధాంతానికి వ్యతిరేకంగా రాజ్యాంగ సవరణలను పరీక్షించింది. ఈ 16 కేసులలో తొమ్మిది కేసులలో, ప్రాథమిక నిర్మాణ సిద్ధాంతాన్ని ఉల్లంఘించిన కారణంగా సవాలు చేయబడిన రాజ్యాంగ సవరణలను సుప్రీంకోర్టు సమర్థించింది. ఈ కేసుల్లో ఆరు రిజర్వేషన్‌లకు సంబంధించినవి ఉన్నాయి. వెనుకబడిన తరగతులు (OBC), ఆర్థికంగా వెనుకబడిన విభాగం (EWS) కోటా, ప్రమోషన్‌లలో సహా ఇతర రిజర్వేషన్‌లు ఉన్నాయి.
Also Read:Woman Protest: పచ్చబొట్టు చెరిగిపోదులే.. ప్రియుడి ఇంటి ముందు ప్రియురాలి బైఠాయింపు
సుప్రీంకోర్టు రాజ్యాంగ సవరణను పూర్తిగా ఒక్కసారి కొట్టివేసింది. రాజ్యాంగం (తొంభై తొమ్మిదో సవరణ) చట్టం, 2014, ఇది జాతీయ న్యాయ నియామకాల కమిషన్ (NJAC)ని స్థాపించింది, ఇది ప్రస్తుత కొలీజియం వ్యవస్థ స్థానంలో న్యాయమూర్తుల నియామకం మరియు బదిలీకి బాధ్యత వహించే సంస్థ. న్యాయ స్వాతంత్ర్యంకు ముప్పు వాటిల్లుతుందనే కారణంతో 2015లో ఐదుగురు న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం ఈ సవరణను కొట్టివేసింది, ఇది రాజ్యాంగంలోని ప్రాథమిక లక్షణమని కోర్టు తీర్పు చెప్పింది. 1973 నుండి ఆరు సందర్భాలలో కేశవానంద తీర్పుతో సహా సుప్రీంకోర్టు రాజ్యాంగ సవరణను పాక్షికంగా కొట్టివేసింది. ఈ కేసులన్నింటిలో, కొట్టివేయబడిన నిబంధన న్యాయ సమీక్ష తిరస్కరణకు సంబంధించినది. ఈ ఆరు తీర్పులలో ఒకటి ఇందిరా గాంధీ కాలంలో చేయని సవరణను కలిగి ఉంది. కిహోటో హోలోహాన్‌లో, ఇది పదో షెడ్యూల్‌తో వ్యవహరించింది.
రాజ్యాంగంలో పదవ షెడ్యూల్ లేదా “ఫిరాయింపు నిరోధక చట్టం” అని పిలవబడే రాజ్యాంగం (యాభై-రెండవ సవరణ) చట్టాన్ని సుప్రీంకోర్టు సమర్థించింది. అనర్హతకు సంబంధించిన స్పీకర్ నిర్ణయాలను న్యాయపరంగా సమీక్షించలేమని పేర్కొన్న సవరణలోని ఏకైక భాగం కొట్టివేయబడింది. 2021లో, ముగ్గురు న్యాయమూర్తుల బెంచ్ రాజ్యాంగ (తొంభై ఏడవ సవరణ) చట్టం, 2011లోని కొంత భాగాన్ని కొట్టివేసింది, కానీ విధానపరమైన ప్రాథమిక నిర్మాణ కారణాలపై కాదు. ఈ సవరణ సహకార సంఘాల చట్టపరమైన విధానాన్ని మార్చింది.
Also Read:Sudan Crisis: సూడాన్‌లో కాల్పుల విరమణకు అంగీకారం.. ఇద్దరు జనరల్స్ మధ్య సంధి!
ఒక రాష్ట్రంలోని సహకార సంఘాలు, అంతర్-రాష్ట్రానికి విరుద్ధంగా, రాష్ట్ర జాబితా కిందకు వస్తాయని కోర్టు తీర్పు చెప్పింది, అంటే దానికి సంబంధించిన రాజ్యాంగ సవరణను రాజ్యాంగంలో సూచించిన విధంగా సగం రాష్ట్రాలు ఆమోదించాలి. భూ పరిమితి చట్టాలను కోర్టు సమర్థించినప్పటికీ, 25వ సవరణ (1972)లోని ఒక భాగాన్ని కొట్టివేసింది. ఆదేశిక సూత్రాలను అమలు చేయడానికి ఏదైనా చట్టాన్ని ఆమోదించినట్లయితే అది శూన్యమైనదిగా పరిగణించబడదు అని పేర్కొంది. ఇది ఆర్టికల్ 14, 19 లేదా 31లో ఉన్న ఏదైనా హక్కులను తీసివేస్తుంది లేదా సంక్షిప్తం చేస్తుంది.