Lok Sabha Election 2024 : లోక్‌సభ ఎన్నికల తేదీలను నేడు అంటే శనివారం ప్రకటించనున్నారు. దీంతో పాటు రాష్ట్రాల అసెంబ్లీ ఎన్నికల తేదీలను కూడా ప్రకటించనున్నారు. అసెంబ్లీ ఎన్నికలు జరగనున్న రాష్ట్రాల్లో ఒడిశా, సిక్కిం, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, ఆంధ్రప్రదేశ్ ఉన్నాయి. తేదీలు ప్రకటించిన తర్వాతే దేశవ్యాప్తంగా మోడల్ కోడ్ ఆఫ్ కండక్ట్ అమల్లోకి వస్తుంది. ఈ ప్రవర్తనా నియమావళి ఏమిటి, దానిని ఎవరు అమలు చేస్తారు, దాని అమలు తర్వాత ఏ విషయాలు నిషేధించబడ్డాయో తెలుసుకోండి.
ప్రవర్తనా నియమావళి అంటే ఏమిటి?
దేశంలో స్వేచ్ఛగా, నిష్పక్షపాతంగా ఎన్నికలు నిర్వహించేందుకు ఎన్నికల సంఘం కొన్ని నిబంధనలను రూపొందించింది. ఈ నియమాలను ప్రవర్తనా నియమావళి అంటారు. లోక్‌సభ లేదా అసెంబ్లీ ఎన్నికల సమయంలో రాజకీయ పార్టీలు ఈ నిబంధనలను పాటించడం తప్పనిసరి. ఎన్నికల ప్రవర్తనా నియమావళి ప్రకారం రాజకీయ పార్టీలు, అభ్యర్థులు ఏం చేయాలో, ఏం చేయకూడదో చెబుతారు. భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 324 ప్రకారం, ఎన్నికల సంఘం రాజకీయ పార్టీలను శాంతియుత ఎన్నికల ప్రవర్తనా నియమావళిని అనుసరించమని బలవంతం చేయవచ్చు.
ప్రవర్తనా నియమావళిని తొలిసారిగా 1960లో కేరళ అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో ప్రవేశపెట్టారు. 1962 లోక్‌సభ ఎన్నికల సమయంలో ఎన్నికల సంఘం తొలిసారిగా రాజకీయ పార్టీలకు ఈ నిబంధనలను తెలియజేసింది. ప్రవర్తనా నియమావళి విధానం 1967 లోక్‌సభ, అసెంబ్లీ ఎన్నికల నుండి అమలులోకి వచ్చింది. రాష్ట్ర, కేంద్ర ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు ఎన్నికల ప్రక్రియ పూర్తయ్యే వరకు ప్రభుత్వ ఉద్యోగులుగా కాకుండా ఎన్నికల సంఘం ఉద్యోగులుగా పనిచేయాలి. ఎన్నికలు ముగిసిన తర్వాత ప్రవర్తనా నియమావళిని ఎత్తివేస్తారు.
Read Also:Kavitha: కవిత అరెస్టు.. నేడు రాష్ట్రవ్యాప్తంగా బీఆర్ఎస్ నిరసనలు
ఏమి చేయకుండా నిషేధించబడింది?
* ప్రభుత్వ ఖర్చుతో మంత్రులు ఎన్నికల ర్యాలీలు నిర్వహించలేరు. ఈ కాలంలో మంత్రులు కూడా తమ నివాసం నుంచి కార్యాలయానికి వెళ్లేందుకు మాత్రమే ప్రభుత్వ వాహనాలను వినియోగించుకోవచ్చు. ఎన్నికల ర్యాలీలు, పర్యటనలకు వీటిని ఉపయోగించరాదు.
* ప్రవర్తనా నియమావళి అమలులోకి వచ్చిన తర్వాత, ఏ రాజకీయ పార్టీకి ప్రయోజనం కలిగించే ఏ కార్యక్రమంలోనైనా ప్రజా ధనాన్ని ఉపయోగించకూడదు. ప్రభుత్వ ప్రకటనలు, ప్రారంభోత్సవాలు, శంకుస్థాపన వంటి అన్ని రకాల కార్యక్రమాలను నిర్వహించడం సాధ్యం కాదు. అయితే కొన్ని పనులు ఇప్పటికే ప్రారంభించబడి ఉంటే, దానిని కొనసాగించవచ్చు.
* దేవాలయం, మసీదు, చర్చి, గురుద్వారా లేదా ఏదైనా మతపరమైన స్థలాన్ని ఎన్నికల ప్రచారానికి ఉపయోగించకూడదు.
* ప్రవర్తనా నియమావళి ప్రకారం, ప్రభుత్వం ఏ ప్రభుత్వ అధికారిని లేదా ఉద్యోగిని బదిలీ చేయదు లేదా పోస్ట్ చేయదు. బదిలీ చాలా ముఖ్యమైనది అయితే ఎన్నికల సంఘం నుండి అనుమతి తీసుకోవాల్సి ఉంటుంది.
* మీటింగ్ నిర్వహించడం, ఊరేగింపు నిర్వహించడం, పబ్లిక్ లేదా ప్రైవేట్ ప్రదేశంలో లౌడ్ స్పీకర్లను ఉపయోగించే ముందు స్థానిక పోలీసు అధికారుల నుండి వ్రాతపూర్వక అనుమతి పొందడం అవసరం. రాత్రి 10.00 నుంచి ఉదయం 6.00 గంటల మధ్య లౌడ్ స్పీకర్లను ఉపయోగించరాదు.
ప్రవర్తనా నియమావళిని ఉల్లంఘిస్తే ఏమవుతుంది
* కాబట్టి ఏదైనా రాజకీయ పార్టీ లేదా దాని అభ్యర్థి ప్రవర్తనా నియమావళిని ఉల్లంఘిస్తే, అప్పుడు ప్రచారం చేయకుండా నిషేధించవచ్చు. అభ్యర్థి ఎన్నికల్లో పోటీ చేయకుండా నిరోధించబడవచ్చు.
* ఇది మాత్రమే కాదు, అవసరమైతే అభ్యర్థిపై క్రిమినల్ కేసు కూడా దాఖలు చేయవచ్చు. జైలుకు కూడా వెళ్లే నిబంధన కూడా ఉంది.
Read Also:Andhra Pradesh: అమెరికాలో తెలుగు విద్యార్థి దారుణ హత్య.. స్వస్థలానికి మృతదేహం..
సామాన్యులకు కూడా వర్తిస్తుంది
ప్రవర్తనా నియమావళి కేవలం రాజకీయ పార్టీలకు లేదా అభ్యర్థులకు మాత్రమే పరిమితం కాదు. ఇది సామాన్యులకు కూడా వర్తిస్తుంది. అంటే, ఎవరైనా తన నాయకుల కోసం ప్రచారంలో ఉంటే, అతను కూడా ఈ నిబంధనలను పాటించవలసి ఉంటుంది. పైన పేర్కొన్న నిబంధనలను పట్టించుకోకుండా ఏదైనా పని చేయమని ఏ రాజకీయ నాయకుడు మిమ్మల్ని అడిగితే, మీరు ప్రవర్తనా నియమావళి నియమాలు, నిబంధనల గురించి అతనికి చెప్పి తిరస్కరించవచ్చు. ఎవరైనా ప్రచారం చేస్తూ పట్టుబడితే చర్యలు తీసుకోవచ్చు.