Indian Airlines: ఇండియా ప్రపంచంలో అత్యంత వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల జాబితాలో మొదటి వరుసలో ఉండే దేశం. కానీ ఈ దేశంలో ఒక ఓల్డ్ జోక్ ఉంది… “మీరు త్వరగా చిన్న సంపదను సంపాదించాలనుకుంటే, పెద్ద దానితో ఎయిర్లైన్ను ప్రారంభించండి.” వాస్తవానికి ఈ జోక్కు కారణం 1991లో మొదలైంది. 1991లో నుంచి దేశంలో కనీసం రెండు డజన్ల విమానయాన సంస్థలు కనుమరుగు అయ్యాయి. తూర్పు-పశ్చిమ నుంచి గోఫస్ట్ వరకు, ప్రతి గొప్ప కల అప్పులు, చట్టపరమైన పోరాటాలు, చివరికి, నేలమట్టమైన విమానాలతో ముగిశాయి. దీనికి కారణాలను ఈ స్టోరీలో తెలుసుకుందాం.
READ ALSO: Putin dinner: పుతిన్ డిన్నర్ కోసం శశిథరూర్కు ఆహ్వానం.. రాహుల్, ఖర్గేలను పట్టించుకోని కేంద్రం..?
ఫస్ట్ షాక్ అప్పుడే..
1991 కి ముందు ఎయిర్లైన్స్ అనేది “ప్రభుత్వ” నియంత్రణలో ఉండేది. ఆ సమయంలో ఎయిర్ ఇండియా అంతర్జాతీయ విమానాలను నడిపింది, ఇండియన్ ఎయిర్లైన్స్ దేశీయ మార్గాల్లో ఆధిపత్యం చెలాయించింది. అప్పుడు ప్రైవేట్ సంస్థలకు ప్రవేశం లేదు. ఆ తరువాత 1991 ఆర్థిక సంక్షోభం, సరళీకరణ యుగం ప్రవేశించింది. దేశంలో కొత్త డోర్స్ ఓపెన్ కావడంతో, కొత్త విమానయాన సంస్థలు పుట్టుకొచ్చాయి. ఆ తర్వాత 1992లో ఈస్ట్-వెస్ట్ ఎయిర్లైన్స్ దేశంలో మొట్టమొదటి ప్రైవేట్ షెడ్యూల్డ్ ఎయిర్లైన్గా అవతరించింది. ఆ తర్వాత జెట్, డమానియా, మోడీలుఫ్ట్, NEPC సంస్థలు ఉద్భవించాయి. మెరుగైన సేవ, కొత్త వాహనాలు, తక్కువ ఛార్జీలను అందిస్తూ, ఇండియన్ ఎయిర్లైన్స్తో పోటీ పడాలని అన్నీ నిశ్చయించుకున్నట్లు అనిపించింది. కానీ దశాబ్దం ముగిసేలోపు వాటిలో చాలా సంస్థలు అదృశ్యమయ్యాయి.
ఈస్ట్-వెస్ట్ మొదట టేకాఫ్ సక్సెస్పుల్గా అయ్యింది. కానీ ఈ సంస్థ అంతే వేగంగా క్రాష్ కూడా అయ్యింది. కేరళ కాంట్రాక్టర్ థకియుద్దీన్ వాహిద్ కంపెనీ ఈస్ట్-వెస్ట్. ఈ సంస్థ.. ఇండియన్ ఎయిర్లైన్స్ కంటే చౌకైన ఛార్జీలను అందించింది. ఫలితం? 1995 నాటికి, బ్యాంకులు రుణాలను రద్దు చేసి, విమానాలను నిలిపివేసింది దీంతో కంపెనీ దివాలా తీసింది. నవంబర్ 13, 1995న గుర్తు తెలియని వ్యక్తులు వాహిద్ను కాల్చి చంపారు. దీంట్లో అండర్ వరల్డ్ ప్రమేయం ఉందనే అనుమానం ఉంది. ఆగస్టు 1996 నాటికి ఈ ఎయిర్లైన్ సంస్థ పూర్తిగా మూసివేశారు.
ఇదే సమయంలో డమానియా మార్కెట్లోకి ప్రవేశించింది. ఈ సంస్థ బాంబే-గోవా, బాంబే-పూణే వంటి చిన్న మార్గాల్లో ప్రీమియం సర్వీస్, హాట్ మీల్స్, ఎక్కువ లెగ్రూమ్ను సర్వీస్ అందించింది. కానీ ఈ సంస్థ ఛార్జీలు, ఖర్చులను భరించలేకపోయింది. అవి నాలుగేళ్లు కూడా కొనసాగలేదు. ఈ కాలంలో NEPC, మోడిలుఫ్ట్ కూడా ఛార్జీలను హాస్యాస్పదమైన స్థాయికి తగ్గించాయి. దీంతో డమానియా ప్రతి నెలా డబ్బును కోల్పోతూ వచ్చింది. ఇక చేసేది లేక 1997లో ఈ సంస్థ తన రెండు విమానాలను సహారాకు విక్రయించి ఈ రంగం నుంచి నిశ్శబ్దంగా తప్పుకుంది.
1993లో ప్రారంభించిన ఎయిర్ సహారా (సహారా) ఆ కాలంలో అత్యంత ప్రతిష్టాత్మకమైన లేదా సాహసోపేతమైన విమానయాన సంస్థ. ఇండియన్ ఎయిర్లైన్స్ రూ.6 వేలకుపైగా వసూలు చేస్తున్నప్పుడు, బాంబే-ఢిల్లీ విమానాలకు వన్-వే ఛార్జీలను కేవలం రూ.2,999 నిర్ణయించింది. ఇది మార్కెట్ను దెబ్బతీసింది. ఈ సంస్థ నాలుగు బ్రాండ్-న్యూ బోయింగ్ 737-400లను 100% లీజుకు పొందారు. ఆ తర్వాత 1997-98 తూర్పు ఆసియా ఆర్థిక సంక్షోభం వచ్చింది. డాలర్తో పోలిస్తే రూపాయి రాత్రికి రాత్రే కుప్పకూలింది. లీజు అద్దెలు 20% పెరిగాయి. ఇదే సమయంలో నెలవారీ నష్టాలు పెరిగాయి. తన ప్రాణాలను కాపాడుకోవడానికి, సహారా 1998లో జెట్ ఎయిర్వేస్లో 49% వాటాను విక్రయించింది. ఆపై 2007లో మొత్తం ఎయిర్లైన్ను విక్రయించి, దానికి జెట్లైట్ అని పేరు పెట్టింది. 2019లో జెట్ ఎయిర్వేస్ కుప్పకూలినప్పుడు, జెట్లైట్ కూడా దానితో పాటు కుప్పకూలింది. అంటే సహారా ఎయిర్లైన్స్ ఈ రంగంలో వరుసగా రెండు పతనాలకు గురై రికార్డు సృష్టించింది.
1993లో మోడీ రబ్బర్ యజమాని అయిన మోడీ కుటుంబం, జర్మన్ దిగ్గజం లుఫ్తాన్స సంయుక్తంగా “మోడిలుఫ్ట్” అనే విమానయాన సంస్థను దేశంలో ప్రారంభించారు. మూడు సంవత్సరాల లోపే, నిధుల వినియోగంపై రెండు విమానయాన సంస్థల మధ్య తీవ్ర వివాదం చెలరేగింది. 1996లో లుఫ్తాన్స రాత్రికి రాత్రే తన అన్ని విమానాలను ఉపసంహరించుకుంది. ఆ తర్వాత మరుసటి వారం DGCA దాని లైసెన్స్ను రద్దు చేసింది. వాస్తవానికి ఈస్ట్-వెస్ట్, డమానియా, మోడీలుఫ్ట్, సహారా వంటి అన్ని కంపెనీలు కూడా ఒకే ఫార్ములాను అనుసరించాయి. 100% లీజుకు తీసుకున్న విమానాలు, దాదాపు సున్నా మూలధనం, రూపాయి క్షీణించడంతో ఆకాశాన్ని అంటుతున్న డాలర్ చెల్లింపులు, ఛార్జీల కోసం పోటీతో ఆజ్యం పోసింది. ప్రమోటర్ దురాశ లేదా అహంకారం ఈ సంస్థల పతనానికి ప్రత్యేక కారణాలుగా నిలిచాయి. నగదు అయిపోయిన వెంటనే, అద్దెదారులు వచ్చి విమానాలను తీసుకెళ్లారు. కానీ జెట్ ఎయిర్వేస్ ఈ పోటీలో నిలిచి బయటపడింది. ఇది ప్రీమియం సేవను అందించి, మార్కెట్లో బలమైన బ్రాండ్ను నిర్మించుకుంది. చాలా కాలం పాటు సంస్థ మూసివేతను అడ్డుకోగలిగింది.
2003లో ఎయిర్ డెక్కన్ రైలు ఛార్జీల కంటే విమాన ఛార్జీలను చౌకగా చేసింది. “చెప్పులు ఉన్నవారు కూడా ఎగరగలరు” అనే నినాదం ఈ సంస్థ హిట్కు కారణం అయ్యింది. స్పైస్జెట్ – ఇండిగో ఆ తర్వాత వచ్చాయి. ఆ తర్వాత డెక్కన్ సంస్థను కింగ్ఫిషర్ కొనుగోలు చేసింది. కింగ్ఫిషర్ యజమాని విజయ్ మాల్యా విలాసంలో మునిగి సంస్థను పట్టించుకోకపోవడంతో 2012లో రూ.8 వేల కోట్ల అప్పుతో ఇది కూడా కూలిపోయింది. ఇంతలో పారామౌంట్, ఎయిర్ కోస్టా, ఎయిర్ పెగాసస్, ఎయిర్ ఒడిశా, డెక్కన్ 360 వంటి ప్రాంతీయ సంస్థలు కూడా ఈ రంగంలోకి అలా వచ్చి ఇలా వెళ్లిపోయాయి. 1990ల అవశేషమైన జెట్ ఎయిర్వేస్ కూడా 2019లో కుప్పకూలింది. గోఫస్ట్ 2023లో దివాలా తీసినట్లు ప్రకటించింది.
నేడు ఇండిగో కూడా పతనం అంచుకు వరకు వచ్చి ఆగింది. ఈ సంస్థకు ఎటువంటి ఒడిదుడుకులు, రుణాలు లేకపోవడంతో ఈ రంగంలో ఇంకా తేలుతూనే ఉంది. కానీ కొత్త FDTL నిబంధనలు, పెరుగుతున్న ఖర్చులు ఈ సంస్థకు కొత్త తలనొప్పులు తెస్తున్నాయి. ఎయిర్ ఇండియాకు టాటా సంస్థ కొత్త జీవితాన్ని ఇచ్చింది. కానీ ఈ సంస్థ ఇంకా చాలా దూరం వెళ్లాలి. ఇప్పటికే స్పైస్జెట్, అకాసా వంటి విమాన సంస్థలు కుంటుతున్నాయి. ఇక్కడ విషయం ఏమిటంటే చరిత్ర నుంచి ఈ ప్రస్తుతం మార్కెట్లో ఉన్న సంస్థలు ఏం నేర్చుకుంటున్నాయి అనేది. ఇప్పుడు మార్కెట్లో ఉన్న విమానయాన సంస్థ గతంలో ఉన్న సంస్థలు చేసిన పొరపాట్లను మళ్లీ పునరావృతం చేయకుండా బలంగా నిలదొక్కుకుంటే ఈ రంగంలో వాటికి ఇంకా రోజులు ఉండే అవకాశం ఉంటుందని విశ్లేషకులు, నిపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
READ ALSO: Rajamouli Avatar 3: సర్ప్రైజ్కు ప్లాన్ చేసిన జక్కన్న.. ‘అవతార్ 3’లో వారణాసి ఆట!